Frans Holleman, directeur BPD regio Noord-Oost & Midden

Jarenlang was het streven in de bouwwereld: hoe meer huizen hoe blijer, hoe beter. “Toch heeft langzaamaan het landschap als onafhankelijk element afgelopen jaren ook zijn intrede gedaan. Ik ben natuurlijk vanuit mijn processie een projectontwikkelaar, maar ik kan en wil niet meer om het landschap heen. Integendeel zelfs, het is het uitgangspunt geworden van onze werkwijze; het begin van nieuw te ontwerpen en te realiseren gebied.”

Frans Holleman, directeur BPD regio Noord-Oost & Midden werkte de afgelopen jaren aan vele projecten in de regio’s midden en noordoost Nederland. ”Daar lag nog veel land waar directe woningbouw op zou komen. De grote vraag was: wat konden we daarmee doen? Er ontstonden honderden ideeën, een aantal werd concreet. Zo ontwikkelden wij een grootschalig stadslandbouwproject in Zwolle. Een gebied waar een mix ontstond tussen stadslanden en natuur, met als uitgangspunt: tijdelijkheid gebruiken voor aanleg van natuur dat later waarde heeft in de gebiedsontwikkeling.”

Nieuw uitgangspunt voor een nieuwe leefomgeving

Door deze geheel omgekeerde manier van werken, ontstonden er niet alleen andere manieren van denken, maar ook nieuwe vragen bij projecten. ”Hoe willen wij het gebied inrichten? Hoe regel je onderhoud op die schaal? Hoe verzeker je het beheer van het gebied? Wij kregen de kans om in Kampen, waar door de bypass in de IJssel een geheel nieuw landschap ontstaat, de natuur (blauw en groen) als uitgangspunt te nemen voor een nieuw te realiseren dorp. Een dorp dat opging in het geheel van het landschap en niet het landschap dat verzwolgen werd door een dorp. Mooi toch dat een landschapsontwerper de start maakt voor een nieuwe leefomgeving?”

Een nieuwe belangrijke waarde

”De afgelopen jaren hebben we ook onder druk van de crisis nieuwe waardes opnieuw getoetst. Het landschap bleek een belangrijke waarde te bevatten: in welke leefomgeving willen mensen leven? Wil je dit concreet maken, dan moet je in mijn wereld eerst kijken naar de grondexploitatie. De kosten zijn van tevoren te beredeneren, maar de opbrengsten moeilijker, het blijft een vak. En precies daar lag de kern van onze aanpak: het landschap kan een meerwaarde leveren aan de opbrengsten. Kunnen we met minder rood (bebouwing) dezelfde opbrengsten halen door het toevoegen van landschap. We hadden voorbeelden nodig om anderen mee te nemen in een nieuwe werkwijze en andere manier van denken. De uitgave Landschappelijk Wonen van Blauwdruk geeft een mooi inzicht in de gerealiseerde projecten in Nederland. We maakten een analyse van verschillende projecten waar groen de boventoon voerde: wat werkte wel en wat niet? Waar konden we verder op borduren?”

De kwaliteit van het landschap als uitgangspunt

”Als ontwikkelaar kun je gewoon gaat zitten en rekenen, maar dan sla je een belangrijke stap over en mis je de essentie waar het nu om gaat: het landschap. Vaak zie je het wel aan de plannen of er aandacht is voor het landschap, maar vaak genoeg moet je er toch echt voor staan dat het niet als bijzaak wordt gezien of niet als aanleiding wordt genomen.

Met z’n allen dragen we zorg voor de toekomst van ons landschap. Het zal een samenspel moeten blijven van alle betrokken partijen, publiek, privaat en alles dat er tussen zit. Een samenwerking van mensen die in het landschap willen leven en dit waarderen. We kunnen groots denken, maar in het dagelijks leven zijn het de kleine dingen in de leefomgeving die de grootste impact hebben. Daar moet je samen op focussen. Een stedenbouwkundige en iemand met een landschapsachtergrond kunnen bijvoorbeeld samen kijken naar biodiversiteit. De juiste opbouw vanuit de ondergrond naar een stedenbouwkundig plan. We gaan steeds meer toe naar wat mensen belangrijk vinden voor hun eigen leefomgeving. Daar kunnen we niet omheen.”

Roots

”Het landschap zit diep in mij geworteld. Als jongen van het platteland, verhuisde ik op een gegeven moment naar de stad; ik heb heel wat steden van binnen gezien. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan; het land blijft mij naar zich toe trekken. Ik woon nu met mijn gezin in de historische binnenstad van Deventer, maar het liefst zouden we ook buiten een woning hebben. De stad is versteend; we missen de natuur.

Gelukkig hebben we nu beschikking over allerlei nieuwe technieken om een woning zo duurzaam mogelijk te maken. Als iemand die als een van de eerste een gasloos huis had in de jaren ’90, stel ik mij altijd uitdagende doelen die goed zijn voor de toekomst. Geef mij een blanco vel en ik begin van scratch af aan te ontwerpen. Het huis dat ik nu net iets buiten Deventer wil maken, zou ik off grid, dat wil zeggen zonder aansluitingen op het netwerk, willen realiseren. Innovatieve ideeën zijn vaak al op korte termijn toepasbaar, los van de lange termijn visie.”

Op 12 september is Frans Holleman één van de sprekers tijdens Symposium ’Het Volgende Woonlandschap’. Namens BPD presenteert hij samen met Steven Delva (landschapsarchitect) de visie van nu en de opgave van de toekomst.