Hoe kunnen we het metropolitane landschap van Nederland inzetten voor het economisch vestigingsklimaat? Tijdens onze werkconferentie Landschap als Vestigingsvoorwaarde afgelopen april is weer een stap gezet in de beantwoording van deze vraag. De komende maanden werken wij toe naar de slotmanifestatie tijdens de Landschapstriënnale in september.

Het landschap in en om de stad is een steeds belangrijkere factor voor de Nederlandse concurrentiepositie. Bovendien is het landschap de onderlegger waar verschillende grote veranderingen de komende jaren op zullen plaatsvinden, zoals duurzame energie, klimaatbestendigheid en de groei van de steden. Dit leidt tot kansen maar vaak ook tot lastige keuzes.

11 pilotprojecten, 7 regio’s

Vorig jaar presenteerde Vereniging Deltrametropool inzichten uit de theorie en praktijkvoorbeelden van 10 stedelijke regio’s wereldwijd, in de publicatie ‘Blind Spot – metropolitan landscape in the global battle for talent‘. In de maanden daarna zoomden wij in op Nederland. Begin 2017 gingen maar liefst 11 pilotprojecten van start in 7 regio’s. Op de werkconferentie van 13 april maakten de pilot-teams kennis met elkaar, wisselden ervaringen uit en bespraken de tussenresultaten met experts. Landschapsarchitect Eric Luiten (Stichting Landschapstriënnale) en Berno Strootman (Rijksadviseur fysieke leefomgeving) sloten de dag af met een flinke aansporing.

Hoge lat

De groep van 65 mensen was te gast bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Staatsbosbeheer, die tegenwoordig een pand delen in Amersfoort. De lat werd meteen hoog gelegd. “Een regio zoals Brabant”, stelde landschapsarchitect Adriaan Geuze, “moet als ambitie hebben om tegelijkertijd een nationaal park als een science park te zijn, zowel Yellowstone als Silicon Valley. Utrecht Sciencepark, op een steenworp van De Heuvelrug, zoekt ook die combinatie op.”

Observaties

Enkele observaties uit het debat en de workshops:

• De combinatie van schaalniveaus is cruciaal: een prettig woonmilieu, een fijne fietsbare route naar je werk, én een aantal verschillende toplandschappen binnen een paar uur rijden voor in het weekend. In Sydney kan je op dezelfde dag surfen en skiën, benoem deze kwaliteiten ook in Nederland. Eric Luiten pleit ervoor om naast de buitenlandse best practices – mooi, dat Emscherpark, maar ook wel erg vaak genoemd – ook de goede voorbeelden in Nederland te tonen en doorgronden.
• Landschap als vestigingsvoorwaarde is een wederkerig begrip, constateert moderator Frits van Loon. Het landschap levert niet alleen de kwaliteiten waardoor bedrijven of personen zich ergens vestigen. Het landschap stelt ook eisen aan het soort bedrijven dat zich vestigt. Of de blinde dozen van een Tesla-fabriek iets toevoegen aan het landschap, is bijvoorbeeld nog de vraag.
• Framing is key. ‘Verkoop je bezoekers niet de term landschap, maar spreek bijvoorbeeld over buitenleven’, zegt marketing expert Thijs Verheugen. Dit maakt niet een statisch ding, maar een actieve, dynamisch plek. Helmut Thöle: ‘In het buitenland worden regionale fietspaden niet zo zeer bekeken als een doel, maar als een middel. Waar het om gaat is om de stadsbewoner gezonder te maken, een alternatief voor de auto te geven, en de regionale landbouw een boost te geven.’
• Berno Strootman drukte de aanwezigen op het hart de stad niet te vergeten bij het denken over landschap, net als de grote transities. ‘Wees in de pilots niet te bescheiden, zo concreet mogelijk als het gaat om doelgroepen, kosten en baten, en verleid hiermee het geld en de macht.’

En nu?

Een beweging, een community of practice – we weten nog niet hoe we het moeten noemen maar er is echt iets ontstaan tijdens de werkconferentie op 13 april. Bekijk ons fotoverslag.

Op 1 september 2017, bij de aftrap van de Landschapstriënnale, presenteren wij samen met alle pilot-teams de resultaten in de vorm van een debat, boek en tentoonstelling.

Schrijf deze datum alvast in je agenda!

Landschap als vestigingsvoorwaarde is een initiatief van Vereniging Deltametropool, Wageningen Universiteit, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Economische Zaken, Staatsbosbeheer, TU Delft. In de pilots werken verschillende regionale partijen samen met onderzoekers en ontwerpbureaus.

Artikel door:
Merten Nefs
Vereniging Deltametropool